Wpływ gier i zabaw na rozwój dziecka.

Wpływ gier i zabaw na rozwój dziecka

Zabawa jest tym rodzajem aktywności człowieka, który przejawia się przez całe życie. W
okresie dzieciństwa zabawa jest głównym rodzajem działalności dziecka przed rozpoczęciem nauki
w szkole. Dla dziecka w wieku przedszkolnym zabawa jest najważniejszą formą działalności oraz
najistotniejszą linią jego rozwoju.
Wiek przedszkolny nazywany jest również „wiekiem zabawy”, który charakteryzuje się dużą
ciekawością poznawczą. Wiek przedszkolny charakteryzuje się myśleniem konkretnym, związanym
ze spostrzeganiem przedmiotów i zjawisk.
Jedną z podstawowych potrzeb każdego dziecka jest poznanie otaczającej je rzeczywistości
społecznej, materialnej i przyrodniczej. Zabawa jest główną forma aktywności dziecięcej. W tym
okresie zabawa przyjmuje bogate i ciekawe formy, umożliwia doskonalenie sprawności,
umiejętności przyczynia się do poszerzenia wiadomości o otaczającym świecie. Informacje o
świecie docierają do dziecka w sposób niezamierzony, mimowolny, podczas zabawy. Ona właśnie
stwarza okazję do tego aby poszerzyć krąg doświadczeń, żeby nauczyć się skutecznie i celowo
oddziaływać na otoczenie. Podczas zabawy dziecko doskonali i utrwala przyswojone już działania
oraz myślenia, rozwija swoje możliwości umysłowe, wzbogaca swoją wiedzę o otoczeniu1. W
zabawie i kontakcie ze środowiskiem społeczno – przyrodniczym, dziecko bezpośrednio poznaje
rzeczy i zjawiska. Podczas zabaw w role dziecko zdobywa jeszcze więcej wiadomości, sprzyja
temu bogactwo ról w jakie się wciela. Korzystają wtedy z wiedzy własnej i wiedzy, jaką posiadają
rówieśnicy, a w braku wiedzy korzystają z wyobraźni czy fantazji. Zabawy tematyczne pomagają
dziecku uporządkować i skonkretyzować swoją wiedzę, którą posiada już o człowieku o jego życiu,
o pracy i czynnościach jakie wykonuje.
Zabawy dowolne zawierają wartości wychowawcze kształtuje się sfera uczuć i emocji.
Zwłaszcza zabawy tematyczne sprzyjają kształtowaniu uczuć, dzieci poprzez zabawę mają
możliwość ekspresji emocjonalnej, stwarzają okazję do wyładowania napięć nerwowych.2 Uczucia
dziecka rozwijają się i wzbogacają gdy przejmuje on rolę dorosłego w zabawie. W roli tej
przedstawia jakąś rzeczywistość i wyraża swoje emocje. Rola pozwala dziecku kształtować uczucia
na płaszczyźnie fikcyjnej i realnej. Dziecko biorąc udział w fikcyjnych zabawach, poznaje cel i
motyw pracy dorosłego człowieka, przenosi je na siebie, uważa je za swoje i chce być za nie
odpowiedzialny. Zabawy tematyczne w role budzą sympatie dla kolegów i innych ludzi, wywołują
1 M. Przetacznik – Gierowska, G. Makiełło – Jarża, Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku
dziecięcego,Wydanie Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s. 234.
2 Przetacznik – Gierowska, G. Makiełło – Jarża, Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego,Wydanie
Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s. 236.

uczucie radości. Rozwijają poczucie koleżeństwa i przyjaźni.3 Dzięki zabawie dziecko uczy się
współżyć z innymi dziećmi, podporządkowuje się ustaleniom i prawidłom obowiązującym w
grupie. Poprzez działanie z innymi dziećmi i dorosłymi nabywa większą kompetencję społeczną,
rozwija swoją inteligencję emocjonalną rozumianą jako radzenie sobie z uczuciami własnymi i
innych ludzi. Dziecko może obserwować jak jego kolega zabawy cieszy się lub złości i wczuć się w
jego sytuację, wspiera to empatię dziecka. W intensywnej zabawie dziecko wiele dowiaduje się o
swoich uczuciach, rozpoznaje je i wie jak świadomie się z nimi obchodzić. Poprzez zabawę
dziecko uczy się komunikowania, wyrażania się w coraz doskonalszy sposób, przedstawiania
swoich myśli i pomysłów. Szczególnie ważne w zabawie jest to, że dziecko zajmuje pozycję
drugiego człowieka, jak gdyby patrzy na świat z nowego punktu widzenia. Dzieci w zabawie nie
tylko naśladują dorosłych, ale także realnie współdziałają, co sprzyja rozwojowi wzajemnych
stosunków niesienia pomocy, poczucia odpowiedzialności i obowiązku.4 W zabawach rozwijają się
takie cechy jak wytrwałość czy cierpliwość w dążeniu do celu, czyli doprowadzenie działania do
końca mimo przeszkód.
Dziecko w zabawie realizuje się, podkreśla swoją indywidualność, odnosi sukces, co daje mu
zaufanie do siebie i jest czynnikiem równowagi psychicznej.
3 W. J. Dyner, Zabawy tematyczne dzieci w domu i w przedszkolu, Wyd. 2. Zakład Narodowy imienia
Ossolińskich,- Wydawnictwo, Wrocław 1983, s. 340-342.
4 H. Kovacs, B. Kaltenthaler, Moje dziecko uczy się poprzez zabawę,Wyd. Jedność, Kielce 2008, s. 28-30.