Przygotowanie dzieci 6-letnich do edukacji szkolnej

Od najdawniejszych czasów zastanawiano się kiedy dziecko powinno podjąć naukę
i jakie czynniki wpływają na to, że dziecko jest gotowe do podjęcia nauki. Dziecko przekraczając próg szkolny zaczyna nowy, jak ważny dla niego etap. Sytuacja ta stawia dzieciom nowe wyzwania. Pokonanie progu szkolnego jest bardzo trudnym momentem, do którego dziecko powinno zostać wcześniej przygotowane.

            Dojrzałość szkolna (gotowość szkolna) to stopień rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego dziecka umożliwiający mu opanowanie treści przewidzianych programem nauczania początkowego oraz przystosowanie się do środowiska szkolnego.

            J. Goc mówi że, gotowość szkolna to równowaga między wymaganiami, jakie stawia przed dzieckiem szkoła, a jego potencjalnym rozwojem w aspekcie fizycznym, społecznym, umysłowym, emocjonalno-motywacyjnym i percepcyjno-motorycznym. To czy dziecko będzie gotowe do podjęcia nauki w szkole, zależy więc od jego rozwoju w wielu obszarach.

            Rodzice dzieci 6 letnich, które wkrótce zostaną pierwszoklasistami, zastanawiają się nad tym, czy moje dziecko będzie przygotowane do podjęcia tego niewątpliwie trudnego obowiązku. Sądzę, że większość rodziców ze spokojem oczekuje na to ważne wydarzenie, ale zapewne są tacy rodzice, którzy z niepokojem myślą o najbliższej nauce szkolnej swojego dziecka. Każda matka i każdy ojciec pragną, aby ich dziecko było dobrym uczniem, by osiągało sukcesy w szkole, a każde dziecko chce mieć dobre oceny, chce być chwalone, wyróżniane, nagradzane.

             Dziecko sześcioletnie, przygotowujące się do nauki czytania i pisania, powinno już umieć:

1. Różnicować słuchowo proste zestawy dźwięków oraz proste układy rytmiczne, w tym:

• rozpoznawać dźwięki, np. pochodzące z za okna (samolot, samochód, głosy dzieci i dorosłych, odgłosy zwierząt);
• rozpoznawać układ przestrzenny odpowiadający wystukiwanemu rytmowi;
• rozpoznawać z odtwarzacza głosy niektórych zwierząt i ptaków;
• wystukiwać rytm według podanego układu przestrzennego;
• odtwarzać rytm zilustrowany odpowiednim układam przestrzennym, np. za pomocą klocków lub bębenka czy stukania ołówkiem (zwracać uwagę na krótsze i dłuższe przerwy);

2. Poprawnie różnicować pojedyncze głoski (dźwięki mowy), w tym;

• dobrać obrazki, których kolejne nazwy mają takie same końcowe i początkowe głoski;
• rozpoznawać nazwy obrazka na podstawie pierwszej głoski;
• wymieniać wyrazy rozpoczynające się podobną głoską;
• dobierać w pary obrazki, których nazwy rozpoczynają się lub kończą taką samą głoską.

3. Wyodrębniać w słowie głoski i sylaby (dokonywać analizy wyrazu) w tym:

• wyodrębniać głoski w wyrazach (dziecko wypowiada każdą głoskę w wyrazie i odkłada klocek);
• podzielić wyrazy na sylaby z jednoczesnym klaskaniem lub wystukiwaniem;
• szeregować obrazki według liczby sylab.

4. Łączyć głoski w sylaby i sylaby w wyrazy (synteza wyrazu), w tym:

• kończyć wyraz dwusylabowy po usłyszeniu pierwszej sylaby;
• odgadywać słowo na podstawie powoli wypowiadanych pierwszych głosek;
• odszukiwać i wskazywać daną rzecz, gdy wymawiamy głośno wyraz, np. stół, lampa.

5. Prawidłowo różnicować kształty (nawet bardzo zbliżone), w tym:

• nakładać odpowiednie figury geometryczne (np. na kontur domu nakładać „kwadracik” jako okna i „prostokąty” jako drzwi itp.);
• dobierać w pary obrazki różniące się tylko kolorem lub sposobem przedstawienia (np. gdy jeden z nich jest tylko konturem drugiego);
• dobierać figury geometryczne o takim samym kształcie, ale o innej wielkości i kolorze.

6. Odrzucać poprawnie wzór z pojedynczych elementów, w tym:

• uszeregować obrazki według kolejności w jakiej były pokazywane;
• układać obrazki z części (np. z pociętej pocztówki)
• układać elementy według widocznego wzoru (np. trójkąt, koło, kwadrat –co dalej?).

7. Poprawnie odwzorować układy geometryczne: szlaczki, wzory, ornamenty itp.

8. Ujmować przedmiot lub kształt graficzny jako całość z jednoczesnym wyodrębnianiem w nim elementów składowych, w tym:

• układać wzory z figur geometrycznych;
• wykorzystywać układanki-przybijanki do tworzenia „obrazów”;
• dobierać brakujące części do całości obrazka.

Ponadto dziecko w tym wieku powinno mieć już ukształtowaną wzrokową orientację kierunkową dotyczącą położenia przedmiotów oraz utrwalają orientację kinestetyczno-ruchową w schemacie własnego ciała, czyli:

• utrwalenie pojęcia stron prawej i lewej w schemacie własnego ciała;
• orientację e stronach ciała osoby stojącej naprzeciwko;

orientację w stronach otoczenia (np. po której stronie siedzi miś?).

            Aby pomóc dziecku w osiągnięciu dojrzałości szkolnej rodzice powinni:
• starać się wzbudzać pozytywne emocje do szkoły – dziecko nauczy się tam ciekawych   
  rzeczy, pozna nowych kolegów;
• zapewnić stałe miejsce do odrabiania lekcji, miejsce na książki i przybory szkolne;
• przeznaczyć dziecku czas na wspólne spacery, rozmowy i czytanie książek;
• zachęcać do rysowania, malowania, lepienia z plasteliny, modeliny, masy solnej;
• grać w gry edukacyjne pomagające rozwijać umiejętności w różnych obszarach;
• chwalić za wszystko co dziecko zrobiło dobrze, co mu się udało;
• nie krzyczeć na dziecko, jeśli czegoś nie umie.

            Dużą rolę w przygotowaniu dziecka do szkoły spełnia przedszkole. W przedszkolu dziecko uczestniczy w kierowanej przez nauczycielkę grupie rówieśników na prawach jednego z wielu. Jego status jest zupełnie inny niż w rodzinie, w której rówieśników najczęściej nie ma. Pozycja dziecka w rodzinie jest zazwyczaj wyjątkowa, podczas gdy w przedszkolu te same prawa i obowiązki mają wszystkie dzieci należące do grupy. Dziecko podejmuje razem z innymi wspólne działania kierowane przez nauczyciela.

            Zadaniem rodziców jest rozumienie trudności, z jakimi boryka się dziecko, wspieranie go we wszystkich trudnych sytuacjach i kontynuowanie ćwiczeń w domu. To co rodzice mogą zrobić dla dziecka to zauważanie nawet drobnych sukcesów, chwalenie, nagradzanie i zachęcanie do dalszego pokonywania trudności. Dziecko nie może zostać samo ze swoimi kłopotami, a uwagi typu, gdybyś chciał, mógłbyś lepiej itp. obciążają emocjonalnie dziecko, a niczego nie rozwiązują.

            Odpowiedzialni, świadomi rodzice zdobywając rzetelną wiedzę o dziecku, o jego rozwoju psychofizycznym, rozumiejąc jego potrzeby, stwarzają najlepsze warunki do pełnego rozwoju, a tym samym do podjęcia nauki szkolnej.